احادیث بداء و طینت در منابع اهل تسنن

بسم الله الرحمن الرحیم

نویسنده :میر حامدحسین نیشابوری لکهنوی

بازنویس: عبدالحسین طالعی

چکیده

این مقاله تلخیص و بازنویسی یکی از مباحث میر حامدحسین نیشابوری لکهنوی از کتاب استقصاء الإفحام اوست که در آن، احادیث بداء و طینت را در منابع اهل تسنن نشان داده است. وی با استناد به منابع تسنن، به آن گروه از دانشمندان اهل تسنن که این گروه احادیث را ویژۀ شیعه می‌دانند، جواب داده است. میر حامدحسین، کتاب یاد شده را در پاسخ به مطالب حیدر فیض‌آبادی دانشمند سنّی قرن سیزدهم نوشته است.

کلید واژه‌ها: بداء؛ طینت؛ منابع اهل تسنن؛ لکهنوی، میر حامدحسین؛ استقصاء الإفحام (کتاب)؛ فیض‌آبادی، حیدر.

مقدمه

علامه مجاهد میر حامدحسین (۱۲۴۶- ۱۳۰۶ق) را بیشتر اهل نظر، به کتاب ارزشمند عبقات‌الأنوارمی‌شناسند که دانشنامه‌ای بسیار گسترده در امامت است و به بهانۀ پاسخ به کتاب تحفۀ اثناعشریه، جوانب و ابعاد مختلف احادیث کلیدی باب امامت را به بحث و بررسی گذاشته است. دربارۀ آن بارها سخن گفته‌اند و هنوز جای سخن هست.

اما باقیات صالحات آن دانشور بزرگ، منحصر به کتاب یاد شده نیست. یکی دیگر از آثار ارزشنمد عمر شصت سالۀ او که کمتر شناخته شده و کمتر درباره آن سخن می‌رود، کتاب استقصاء الإفحام است. در پاسخ به کتاب منتهی الکلام نوشته مولوی حیدرعلی فیض‌آبادی است که سه جلد از آن ده‌ها سال پیش به صورت چاپ سنگی در هند منتشر شده و همان نسخه چاپی چنان کمیاب است که به نسخه خطی شباهت دارد.

باری، عالم معاصر، آیت‌الله سید علی میلانی پس از آنکه دستاورد ده‌ها سال تلخیص و تعریب عبقات‌الأنوار را با عنوان نفحات الازهار در بیست مجلد نشر داد، به همین شیوه، تلخیص و تعریب کتاب استقصاء الإفحام را در سه مجلد با عنوان استخراج المرام من استقصاء الإفحام منتشر کرد.[۳] وی در این کتاب، مطالب کتاب میر حامدحسین را مستند کرده و به گونه‌ای خوش‌خوان ارائه می‌کند.

میر حامدحسین در این کتاب، مانند عبقات، رویکرد احتجاجی و نقضی دارد و سخنان فیض‌آبادی را با استناد به آثار اهل تسنن پاسخ می‌گوید.

احادیث بداء و طینت، از موضوع‌های مورد بحث میر حامدحسین در کتاب استقصاء الإفحام است که گزارشی بسیار مختصر از آن را به کمک کتاب استخراج المرام [۴]در اینجا می‌آوریم.

نیاز به توضیح نیست که درونمایۀ برخی از این منقولات یا توضیحات، مورد تأیید فرهنگ شیعی نیست و فقط بدان روی بدانها اشاره می‌شود که روشن گردد سخن آنان که این عقاید را منحصر به شیعه می‌دانند، خطا است. چنانکه پاره‌ای از سخنان به صحابه و تابعین منسوب است و این استناد در نظر اهل تسنن در شمار احادیث معتبر است. استناد متون سنی به امام علی علیه السلام نیز به جهت صحابی بودن آن گرامی است.

این یادداشت در چهار بخش تدوین شده است.

[۱]. «احادیث بداء و طینت در منابع حدیثی اهل تسنن»، میرحامدحسین،بازنویسی عبدالحسین طالعی، سفینه، ش۵۱ ، ص۲۰-۳۳.

[۲]. عضو هیئت علمی دانشگاه قم، دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.

Taleie20@gmail.com

[۳]. قم، ۱۴۲۵ق.

[۴]. استخراج المرام، ج ۱، ص ۲۳۳ – ۲۵۳، ۳۵۹- ۳۶۹.

برای دریافت فایل اینجا کلیک کنید: