حضور علامه امینی رحمه الله و فرزدندشان در کتابخانه ناصریه
كتاب‌خانۀ ناصریۀ هند، یكى از آثار جاودانه‌اى است كه از خاندان صاحب عبقات بر جاى مانده است. این كتاب‌خانه، ده‌ها سال، از زمان علامه سید محمد قلى لكهنوى (پدر میرحامد‌حسین) تا چند نسل پس از او، همواره با تلاش‌های دانشوران این خاندان، راه ترقّى و تكامل پیموده و خود، منشأ بركات فراوانى بوده است.
درباره این كتاب‌خانه و سیر تحوّلات آن، در جاى دیگرى باید به تفصیل سخن رود. در اینجا دو سند درباره این كتاب‌خانه می‌آید، كه شامل دو یادداشت است كه پنجاه سال پیش، علّامه امینى صاحب الغدیر و فرزند دانشمند ایشان آیت‌الله حاج شیخ رضا امینى در دفتر یادبود كتاب‌خانه نوشته‌اند و توسط حجة الاسلام شیخ عبدالله غفرانى در اختیار فصل‌نامه سفینه قرار گرفته است. لطف ایشان را سپاس می‌گزاریم و آرزوى توفیق روزافزون براى ایشان داریم.
سند اول: یادداشت علّامه امینى
كان مكتبة الناصریة العامرة فى هواجس ضمیرى مثال ما أعظمه و اكبره، منذ وقفت على تآلیف مؤسسیها، ابطال العلم و حجج المناظرة و آیات الحِجاج و أعلام‌الدین و رجال المذهب، من تشیید المطاعن و عبقات‌الأنوار و استقصاء الإفحام، الى آثار و مآثر خالدة مع الأبد، المزدانة بها مكتبات الدنیا.
و كنت أغدو و أروح، و شوقى الیها فادح، انتهز الفرصة، و أتسوّف حیناً بعد حین، إلى أن اُتیح لى السفر الى دیار الهند و زیارة مكتباتها المفحمة بالنفایس و الثقل، منّاً من الله العزیز، وله الشكر و ألف شكر.
فبدأت بزیارة هذه المكتبة الزاهرة، و ألقیت عصا السیر فى لكهنو، شهر رمضان من سنتنا هذه 1380ق، فغدوت أختلف الیها و أصرف دون الإستثمار من حقها الیانع، لیلى و نهارى. و أقضى فى البحث عمّا فیها من الّثمر الشخص جلّ وقتى. فوجدتها ثروة علمیة طایلة اسلامیة یتباهى بها جمعتها ید الهمة القعساء و القدرة و الكرامة _و لا حول و لا قوّة الّا بالله_ فما شاهدت طیلة حیاتى الآن مع كثرة ما رأیت من المكتبات الحافلة فى أمصار الشرق و أرجاء البلاد الاسلامیة مكتبة لهذه لنفایس الآثار و نوادر الأسفار، حاویة للترّاث العلمى من شتّات كلّ علم و فن.
و إنّى و إن اقدّر جدّآ جمیع مكتبات الهند، و تعجبنى مكتبة جامعة علیگر و رامپور و پنته، و فى كلّ منها نوادر و درر و غرر تخصّ به، و فیها آثار قیمة فى نوامیس الاسلام المقدس و مآثر باقیة انتجته یمنى السلف الفطاحل، غیر أنّ مكتبة الناصریة هى أعظمها خطرا و أجمعها اثرا و أهمّها مكانة.
فسلام الله على سلف صالح أسّسها و على خلف بارّ یقیم أودها و یدیر شئونها و یتحفّظ علیها و یبذل الجهد فى توطیدها.
و الذى یورث الهمّ و یجلب الغمّ، ذهول هذه الأمّة المسلمة الذاهلة عن صالحها عن العنایة بهذه المكتبة الفخمة و بغیرها من المكتبات فى هذه المدن الحارّ جوّها، البارد أهلها.
و لعمرى لو كان شطر من هذه الآثار فى إحدى مكتبات الغرب، لكانت الدنیا ملانة بضحب الدعایة إلیها و نعرات الإعتزاز بها و التّفانى دونها و إذاعة إكبارها و إعظامها، و كانت تأخذ فى المجتمع العلمى الثقافى العالمى اهمیة كبرى یشغل ذكرها صفحات الصحف، و یقسم هدیتها الجراید و المجلات، و تسمع اُذن الدنیا نبأها من الإذاعات العالمیة، غیر أنّها بیدنا، و نحن نحن، و حظّنا فى الملأ مفهوم محدود؛ فى فمی ماء و هل ینطق من فی فیه ماء؟!
فأسأل المولى سبحانه أن یقیّض لها من الأمّة من یشعر قیمة هذه الثروة الغالیة، و یحمل بین جنبیه روح العمل و نشاط النهضة و الحركة العلمیة، و السعى وراء صالح الاُمّة لیقوم بواجب خدمتها حتّى یتأتّى لروّاد الفضیلة الأخذ من هذه الذخائر الثمینة التى فیها الحیاة الروحیة و تقدّم الإنسانیة السّامیة، و رقىّ أبناء القرآن الكریم و إعلاء كلمة التوحید كلمة العدل و الصدق، و لیس عملى الله بعزیز، و الحمدلله أوّلاً و آخراً.
الأحقر عبدالحسین أحمد الأمینى النجفى
24 ذیقعده الحرام 1380
سند دوم: یادداشت آیت‌الله رضا امینى
در این موقع كه به ملازمت ركاب خداوندگار معظم پدر بزرگوارم حضرت آیت‌الله امینى مفتخر گشته و به مملكت پهناور هندوستان مسافرت نمودم، مدت یک ماه در لكهنؤ توقف نموده و از گنجینه با عظمت كتاب‌خانه ناصریه _كه نتیجه عمر گران‌بهای مجاهدین دین حامیان شریعت مبین مرتضوى، رضوان جایگاه مرحوم یگانه بحّاثه علّامه مذهبى آقاى سید محمدقلى و پیشواى مقدس شیعه آیت‌الله سید میرحامد‌حسین و سیدنا المجاهد سید ناصر‌حسین أعلى الله درجاتهم الرفیعة بهره مند گشته و قسمت مهم كتب خطّى و چاپى آن را زیارت نمودم.
الفاظ را كوته‌تر از آن می پندارم كه تواند وصف این ذخیره با جلال را بیان نمایند.
چه عمر شریفى را كه آن پیشوایان با جهاد علمى و عملى سپرى، نمودند بدین ناحیه بیش از همه پى بردند كه اجتماع و نسل آینده _كه رهین و سرافراز با خدمات آن ذوات طاهره است_ احتیاج مبرمى به كتاب داشته و در هر آنى نیازمند سلاح و غذایى روحى خواهد بود، و همه گاه كلمه شریفه مولى امام صادق علیه السلام كه می فرماید: ”احتفظوا بكتبكم فانّكم سوف تحتاجون الیها“ ممثل نظر آن بزرگواران بوده. لذا جهت تأمین و سدّ این ناحیه كه ارتباط كلّى با زندگانى روحى هر ملت و قومى داشته و مایه افتخار و مباهات آنان است، عمر مقدس خود را با شكنجه‌های جسمى و روحى سر رسانیده و یک سلسله تألیف پربها كه روح‌افزاى سخن هر دانشمند و جلوه بخشنده كتاب‌خانه‌های جهان و در ابحاث علمى و مذهبى كه دارا است، لا یأتیه الباطل من بین یدیه، به عالم تشیع تقدیم، و این كتاب‌خانه با شكوه را براى خدمت به عالم علم و انسانیت به ملّت خود به رسم یادگارى به یادبود گذاشتند. و اكنون جاى عزّت و افتخار است كه رادمرد غیور، فخرالاعیان و الاشراف نصیرالملّة والدین جناب آقاى سید نصیر عبقاتى و حضرت حجت‌الاسلام و المسلمین علّامه بزرگوار آقاى سید محمد‌سعید عبقاتى كمر همّت بسته و در تشیید و توسعه این مؤسسه با عظمت، عمر گران‌بهای خود را صرف نموده و بما اوتو من قوّة، در پیشرفت آن به ارزانى جان بخشش می نمایند. از پیشگاه حضرت ایزد متعال، موفقیت و تأیید را قرین صحّت و سلامتى، مر آن ذوات محترم و بیدارى از خواب غفلت و احساس به أداى واجب را مر ملّت مسلمان همواره خواستارم.
مدیر كتاب‌خانه (مكتبة الامام امیرالمؤمنین علیه السلام العامّة)
24 ذیقعده 1380ق رضا امینى نجفى
10/5/1961 آل (الغدیر)
