سومین پیش نشست کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین رحمة‌الله در هند برگزار شد.

به همت بنیاد فرهنگی امامت و پس از تلاش گسترده این مجموعه در همکاری با برخی از مراکز و موسسات مرتبط مانند کتابشناسی شیعه و موسسه معارف اهل بیت علیهم السلام در ایران و مجلس العلماء و نمایندگی ولی فقیه در هند سومین پیش نشست کنگره برزگداشت علامه میرحامد حسین رحمة‌الله با عنوان «مدرسه کلامی – فقهی شیعه در لکهنو (هندوستان) -بزرگداشت علامه سید دلدار علی غفران مآب رحمه الله» در محل ساختمان مدرسه الواعظین در شهر لکنهوی هند برگزار شد.

در این پیش نشست  که در روز شنبه 9 مارس 2019  مصادف با ۱۸ اسفندماه ۹۷۱۳ و در سه نوبت صبح ، بعد از ظهر و شب برگزار شد ، اندیشمندان و سخنرانان از ایران و هند به تبیین ابعاد مختلف پیدایش و گسترش این مدرسه و همچنین اساتید و شاگردان و آثار مکتوب تولید شده توسط عالمان این مدرسه  به ویژه موسس آن مرحوم علامه سید دلدار علی غفران مآب و یکی از برجسته ترین تربیت یافتگان این مکتب یعنی علامه میرحامد حسین صاحب کتاب شریف عبقات الانوار پرداختند.

این پیش نشست در ساعت ۰۹:۳ صبح و با قرائت آیاتی از کلام الله مجید شروع شد و پس از اجرای برنامه تواشیح و خیر مقدم به مهمانان ویژه ی جلسه، سخنرانان نوبت صبح به جایگاه دعوت شدند.

در ادامه پیام حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قرائت گردید.

ایشان در این پیام ضمن تقدیر از برگزار کنندگان و دست اندرکاران از این همایش با عنوان همایشی ولایی یاد نمودند که معرف هویت حقیقی حوزه های علمی شیعه می باشد همچنین معظم له در قالب نقل روایتی از امام هادی علیه السلام  به نقش عالمان شیعه در عصر غیبت در حفظ و پاسبانی از اسلام در برابر بدعت ها و بدعت گران اشاره نمودند.ایشان کشور بزرگ هند را مهد پرورش و حضور علمای بزرگ و دانشمندان نابغه و ولایی برشمردند و حوزه های علمیه ی شهرهای بزرگی همچون لکنهو، حیدرآباد، فیض آیاد، جان پور، بنارس، الله آباد، دهلی و بمبئی را شاهدی بر این مطلب دانستند.ایشان مرحوم علامه غفران مآب از نوادگان امام هادی علیه السلام را مصداقی از جمله این عالمان برشمرد که با تاسیس مدرسه لکنهو به وظیفه خویش عمل نموده که نتیجه آن تربیت شاگردانی شایسته همچون مرحومه علامه میرحامد حسین صاحب کتاب عبقات الانوار در این مدرسه بود.

                                                                                                                                                           لینک پیام معظم له

پس از قرائت پیام، مستندی کوتاه در مورد شکل گیری مدرسه لکهنو و جایگاه و عظمت اندیشمندان و آثار ایشان و همچنین فعالیتهای بنیاد فرهنگی امامت در ایران برای معرفی و احیای آثار علمی و ارزشمند این مدرسه به نمایش در آمد.

                                                                                                                                                         لینک نمایش مستند خاندان اجتهاد

پس از آن جناب حجت الاسلام و المسلمین کلب جواد نقوی ، امام جمعه شیعیان لکهنو و از نوادگان مرحوم علامه غفران مآب به ایراد سخن پرداخت و ضمن تقدیر از دست اندرکاران برگزاری همایش به شرکت کنندگان در جلسه به ویژه میهمانان ایرانی خیر مقدم گفت.

سخنران دیگر این همایش در نوبت صبح جناب حجت الاسلام والمسلمین مهدوی پور نماینده محترم ولی فقیه در هند بودند.

ایشان ضمن تبریک حلول ماه رجب و مناسبتهای آن سلام مقام معظم رهبری مد ظله العالی به شرکت کنندگان در این همایش را ابلاغ نموده و عنایت و توجه ایشان به برگزاری این همایش و به ویژه جایگاه شخصیتها و عالمان برجسته این خطه از جهان تشیع را  متذکر گردید.

حجت الاسلام و المسلمین مهدوی پور در ادامه مرحوم علامه غفران مآب را به عنوان موسس این مدرسه به وجود آورنده یک انقلاب دینی و علمی در هند بر شمرد که منجر به رشد و شکوفایی شجره ای طیبه گردید که محصول آن تولیدات علمی متعدد در مسیر ترویج تشیع و تربیت شاگردانی برجسته و دانشمند همچون مرحوم علامه میرحامد حسین و خاندان عبقات بود.
وی خاندان اجتهاد ، خاندان عبقات ، خاندان مفتی محمد عباس شوشتری و دیگر عالمان این منطقه را به عنوان تربیت یافتگان این مکتب ، دانشمندانی دانست که محصولات و تولیدات علمی ایشان مکمل یکدیگر بوده و بر این نکته تاکید نمود که لازم است همه این ستارگان در کنار یکدیگر نگریسته و تکریم گردند.
نماینده محترم ولی فقیه در هند عکس العمل عالمان شیعه در جواب کتاب تحفه اثناعشریه به ویژه تالیف کتاب عبقات الانوار را که در نوع خود بی نظیر است ،درسی آموزنده برای شیعیان پس از ایشان دانست که بر اساس آن مقابله با هجمه دشمنان و مخالفین نیاز به اختلاف و مشاجره و نزاع ندارد بلکه با وجود منطق رسا و مبانی عقلی در آموزه های شیعی ما می توانیم با جدال احسن به مقابله با این تهدیدها برویم.
وی غیرتمندی و عشق و علاقه وافر این عالمان شیعی به اهل بیت علیهم السلام را یکی از نکات برجسته و درس آموز زندگی ایشان برشمرد که باعث گردید رنجها و مشقتهای فراوان را در زندگی خویش برای دفاع از اهل بیت علیهم السلام متحمل گردند و نتیجه ان این شد که شهر لکهنو تبدیل به خاستگاه دانشمندان فراوان و پیدایش کتابخانه های مهم و آثار ارزشند برای شیعه و اسلام گردید.
حجت الاسلام و المسلمین مهدوی پور در پایان، حضور میهمانان ایرانی در این نشست را مغتنم برشمرده و از زحمات و تلاشهای ایشان برای معرفی دانشمندان و آثار مدرسه علمی شیعه در لکهنو قدردانی نمود.

دیگر سخنران این نشست از جمهوری اسلامی ایران حجت الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی مدیر عامل محترم بنیاد فرهنگی امامت بود.
وی ضمن تقدیر از برگزار کنندگان این همایش به ویژه موسسات فعال در کشور هند و شهر لکهنو، نقش شیعیان در سرزمینهای مختلف را در توسعه فرهنگ ناب اسلامی قابل توجه و چشمگیر دانست.
مدیرعامل بنیاد فرهنگی امامت افزود علمای شیعه در طول تاریخ اسلام از شرق تا غرب حضور جدی داشته و در پیشبرد علوم گوناگون نقش اساسی داشته اند.
اما در برخی مواضع تاریخی، دانشمندان شیعه با همکاری یکدیگر به ایجاد یک مدرسه بزرگ دست زده اند و تحولی در مسیر علوم اسلامی ایجاد نموده اند. مدارسی چون مدرسه  کوفه ، مدرسه قم ، مدرسه بغداد،  مدرسه ری ، مدرسه حله،   مدرسه شیراز،  مدرسه اصفهان و مدرسه نجف از این گونه هستند . در این میان باید مدرسه کلامی – فقهی لکنهو را نیز نام برد که در طول دو قرن آثار فراوانی به جای گذاشته و شاگردان بسیاری را تربیت نمود.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی در ادامه ویژگی های زیر را عامل تمایز  این مدرسه از مدارس دیگر شیعه دانست.
۱.  رسمیت بخشیدن به مذهب شیعه پس از یک دوره تنگنای شدید  و تقیه که با مجاهدتهای این عالمان شیعه در دستگاه حاکمه صورت پذیرفت اولین وجه تمایز این مدرسه است.
۲. دومین ویژگیتاسیس نهاد رسمی علمی است،  پس از آنکه شیعه به دلیل اخباری گری و تصوف  مآبی دچار انحراف و سطحی نگری شده بودند. مرحوم علامه غفران مآب با تبیین مبانی اصولیین شیعه در کتابهایی مانند اساس الاصول به مقابله با اخباری گری پرداخت و با تالیف کتابهایی مانند الشهاب الثاقب نقدهایی عالمانه بر تصوف وارد نمود.
۳. انتقال میراث علمی شیعیان از بغداد، حله و اصفهان به هندوستان سومین نکته حائز اهمیت در این مدرسه است. گذشته از فعالیتهای قاضی نورالله شوشتری و دیگر عالمان این خطه ، آثار علمی عالمان این مدرسه بود که به صورت منظم و هدفمند میراث علمی شیعیان را از مناطق دیگر به شمال هندوستان منتقل نمود.
۴.  انجام مطالعات تطبیقی و انتقادی در مقابل هجمه هایی که  از سوی صاحبان اندیشه های افراطی و سلفی به اعتقادات شیعیان می شد ، نکته چهارمی است که می توان به آن اشاره نمود. و باید اعتراف کنیم آنچه امروز برای مقابله با اندیشه های ظاهرگرایانه و حدیث گرایانه سلفی داریم ، وامدار میراث علمی مدرسه کلامی – فقهی شیعه در لکهنو است.
۵.  پنجمین نکته مهم و قابل توجه ، تحقیق گسترده در آرای کلامی و تدوین آثاری بزرگ در کلام استدلالی شیعه است که کتاب عماد الاسلام مرحوم علامه سید دلدار علی غفران مآب در بیست جلد از این نمونه به شمار می آید. این کتاب تحلیلی جامع و استدلالی از کلام شیعه است.
۶. استفاده از روش اجتهادی ترکیبی در مباحث کلامی ویژگی ششم این مدرسه است که در آن روش استدلالی عقلی و روش اجتهادی نقلی را با هم در آمیخته است و عقل و نقل  را به یکدیگر ارجاع داده و با نقد اقوال مختلف نظریه اجتهادی و نو ارائه می دهد.
۷.  ویژگی هفتم این مدرسه تصفیه اندیشه شیعه از آراء نادرست و برجسته سازی قول صحیح و دیدگاه مکتب اهل بیت علیهم السلام است. می توان آثار این مدرسه را از ناب ترین آثار فکری و اعتقادی شیعه به شمار آورد.
۸. هشمین ویژگی را که در اینجا می توان برای این مدرسه به شمار آورد رعایت اعتدال است. بزرگان این مدرسه با کلام و فلسفه و حدیث به خوبی آشنا هستند و افکار افراطی و ناصواب را از افکار صحیح باز می شناسند و از یک سو با جریانهای غالیانه ای همچون شیخیه به مبارزه برمی خیزند و از سوی دیگر با افکار افراطی سلفیه مقابله می کنند.
۹. و در نهایت نهمین ویژگی این مدرسه تحولی است که در امامت پژوهی و ارتقاء معرفت به امامان اهل بیت علیهم السلام  به وجود آورد.
همه بزرگان این مدرسه در موضوع امامت قلم زده اند اما بزرگترین و اثرگذار ترین این آثار که عصاره امامت پژوهی در این مدرسه به شمار می آید کتاب گرانسنگ عبقات الانوار نوشته علامه میرحامد حسین رحمه الله است.

در پایان عالمان و اندیشمندان شیعه هند را به تحقیق و پژوهش در این موضوع و احیای مجد و عظمت مدرسه کلامی فقهی شیعه در لکهنو دعوت نمود.

سومین سخنران از ایران در این پیش نشست حجت الاسلام والمسلمین مهدی اسفندیاری مدیر بخش احیای آثار بنیاد فرهنگی امامت بود. وی که سالیانی است تلاش برای احیای آثار کلامی و به ویژه امامت پژوهی هند را دنبال کرده و در این زمینه موفقیتهایی نیز کسب نموده است و جمعی از طلاب جوان را با خود همراه نموده است، در این همایش به تبیین بخشی از این فعالیتها پرداخت.
وی در این خصوص بیان داشت از مهمترین برون دادهای مدرسه کلامی فقهی – لکهنو، تربیت اندیشورانی کم نظیر و تولید میراثی گرانمایه و بی بدیل در رویکردهای مختلف دانش اسلامی به ویژه علم کلام بوده است.
مؤسس این مدرسه بزرگ علمی علامه سیددلدار علی نقوی معروف به غفرانمآب است که عنوان مجتهد در شبه قاره، برای اولین بار به وی اطلاق شد.
برنامه تربیت مجتهدین و اندیشمندان بزرگ شیعی در پرونده خدمات او به گونه ای است که ظرفیت پژوهشهای علمی و روش شناسانه در این عرصه را دارد.
از بارزترین آن عالمان نستوه می توان فرزندان فاضل او نظیر علامه سید محمد سلطان العلماء و علامه سید حسین سیدالعلماء را نام برد که در توسعه علمی و ساختاری این مدرسه و موقعیت اجتماعی شیعه در شبه قاره و سایر بلاد شیعی خدمات شایانی انجام داده اند و همچنین از میان شاگردان ایشان جناب علامه مفتی محمد عباس تستری و همچنین دانشمندان خاندان عبقات نظیر علامه مفتی محمد قلی و علامه میرحامد حسین صاحب عبقات الانوار را می توان مورد اشاره قرار داد.
حجت الاسلام اسفندیاری افزود: دست آوردهای مثال زدنی این مردان مجاهد، تحولات مهمی در مناسبات علمی جامعه اسلامی و خلق میراثی بی بدیل مانند عبقات الانوار به عنوان بزرگترین موسوعه امامتی شیعه را به دنبال داشت.
وجود منابع بسیار، پس از تاسیس کتابخانه های وسیع، ایجاد فضای علمی بی سابقه و فراهم کردن بستری آماده برای کسب دانشها و مهارتهای متنوع و وجود جوی مملو از اندیشه های مختلف درون شیعی و بین المذاهبی ،از ایشان فقها و متکلمینی ساخته بود که برخی از ایشان در رقابت با سایر اندیشوران گوی سبقت را ربوده بودند.
مدیر بخش احیای بنیاد فرهنگی امامت گفت: به طور نمونه علامه میرحامد حسین که تربیت شده مکتب غفرانماب است با تالیف کتاب عبقات الانوار فی امامه الائمه الاطهار ، توجه بسیاری از بزرگترین عالمان شیعه معاصر و پس از خود تا به اکنون را به خود جلب کرد و مهمترین شاهد این مدعا حجم تقریظات فراوان بر کتاب عبقات است که از جهت کمی و کیفی ، نمی توان برای آن نظیری یافت.
شرح تلاشها، تحمل مصایب و گرفتاریها و مجاهدتهای همین یک تن از شاگردان غفرانمآب کافی است تا ما را به جایگاه رفیع این مدرسه رهنمون باشد.
از مشهورات است که در وقت غسل آن عالم گرانقدر، از گودی روی سینه ایشان پرسیده شد و در پاسخ، علت آن را کتابهای متعددی بیان نمودند.که پس از ناتوان شدن دست ایشان، برای مطالعه بر سینه مبارکشان می گذاشتند.
حجت الاسلام اسفندیاری در پایان اضافه کرد: بنیاد فرهنگی امامت به اشراف حضرت آیت الله میلانی و مدیریت حجت الاسلام و المسلمین جناب دکتر سبحانی و با همکاری سایر مراکز در ایران و هند توانسته است برای تصحیح و تحقیق حدود بیش از ۵۰عنوان اثر که از مهمترین آنها عماد الاسلام مرحوم غفرانمآب در حدود ۲۰جلد و عبقات الانوار است اقدام نماید.

حجت الاسلام و المسلمین صالح نماینده جامعه المصطفی العالمیه در هند دیگر سخنران ایرانی این نشست بودند که به ارائه مطالب خود در مورد نقش علامه غفران مآب در ترویج تشیع در هند و ویژگی ها و تمایزات این مدرسه نسبت به دیگر مراکز حضور شیعیان در نقاط مختلف جهان پرداختند.
علاوه بر سخنرانان فوق از ایران ، برخی از اندیشمندان کشور هند نیز به بیان دیدگاه های خود در این زمینه پرداختند. از جمله این سخنرانان پروفسور ماهرخ میرزا ریاست محترم دانشگاه خواجه معین الدین چشتی شهر لکنهو بود که ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این همایش با شکوه در شهر لکهنو به بیان مطالبی در باب خدمات علمی و اجتماعی خاندان اجتهاد پرداخت.علاوه بر ایشان دکتر علی خان محمود آبادی به نیابت از راجه محمود آباد و متولی مدرسه الواعظین در بیان جایگاه این مدرسه و ارتباط آن با خاندان اجتهاد مطالبی را ارائه نمود.

                                                                                                ماهرخ میرزا                                 دکتر علی
دیگر برنامه همایش درنوبت صبح معرفی و رونمایی از نزدیک به هشتاد جلد از آثار احیاء شده یا در دست تحقیق مدرسه کلامی فقهی شیعه در لکهنو بود.

نوبت صبح همایش با حضور شرکت کنندگان در حسینیه و مقبره مرحوم غفران مآب و اقامه نماز و صرف ناهار به پایان رسید.

   
در نوبت بعد از ظهر و از ساعت ۱۴ مقالات برگزیده ارائه شده به دبیرخانه همایش توسط نویسندگان برای مخاطبین علاقه مند ارائه گردید. فهرست برخی از مقالات که از مقالات ارسالی به شرح زیر است.

در ادامه این همایش و در نوبت شب که از ساعت ۲۰ آغاز شد در ابتدا حجت الاسلام والمسلمین رضا مختاری رئیس محترم موسسه کتابشناسی شیعه به بیان دیدگاه های خود در مورد فعالیتهای علمی شیعه در لکهنو و بزرگان و آثار این خطه پرداخت

وی در این زمینه گفت: میراث علمی حوزه ومدرسه لکهنو از عظمت و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است ، به طوری که در طراز حوزه مقدسه نجف اشرف به شمار می آمد، ومکاتبات علمای نجف اشرف از جمله صاحب جواهر با علمای لکهنو از جمله سید العلماء شاهد این مدعاست، وحتی روزگاری برای حمایت مالی حوزه نجف، بزرگان نجف از علمای لکهنو استمداد می طلبیدند.
رئیس موسسه کتابشناسی شیعه افزود: مغفول ومجهول ماندن این میراث عظیم نکته قابل توجه دیگر در این خصوص است. وی تاکید نمود که نه تنها عموم مردم، بلکه خواص وعلما هم آنچنان که باید وشاید از آن اطلاع درستی ندارند.
حجت الاسلام مختاری تعامل وارتباط وثیق خاندانهای علمی لکهنو را یکی ار عوامل بسیار مهم در موفقیت شیعه در این منطقه برشمرده و افزود: ارتباطهایی مانند شاگردی و استادی، اجازه واستجازه، مکاتبه های فراوان از جمله حدود ۷۰ نامه از سلطان العلماء به مفتی محمد قلی، پدر میر حامد حسین، وتعابیر بسیار عاطفی ودوستانه در این نامه‌ها شواهد خوبی بر این مدعاست . وی سپس مواردی از عبارات این نامه‌ها را که در اوراق الذهب تصحیح وچاپ شده است قرائت کرد.
وی سپس به معرفی آثار مؤسسه کتابشناسی شیعه در معرفی علمای لکهنو پرداخت که عبارتند از ۱. ورثه الانبیاء، ۲. تذکره العلماء المحققین، ۲. اوراق الذهب در سه جلد، ۴. آینه ی حق نما، در دو جلد، ۵. الرمح المصقول،
ایشان در پایان تاکید نمود که برای اعاده مجد وعظمت حوزه آن دیار باید به سیره و روش سلف صالح تمسک کرد و همان روابط ثابت و پایدار و صمیمانه را برقرار و احیاء نمود.

در ادامه جناب سید مصطفی حسین نقوی (اسیف جائسی) سخنانی را در باب عظمت خاندان غفران مآب ارائه نمودند.

در پایان این همایش با سخنرانی جمع بندی حجت الاسلام و المسلمین مهدوی پور نماینده محترم ولی فقیه در هند و حجت الاسلام والمسلمین سید کلب جواد نقوی رئیس مجلس العلمای هند پایان پذیرفت حجت الاسلام نقوی در سخنان خود عظمت و جایگاه علامه غفران مآب را در بیان شاگردان ایشان همچون مفتی محمد عباس شوستری، علامه نجف علی کشمیری،مفتی محمد قلی ،علامه غلام حسین کنتوری بیان نمود و حجت الاسلام مهدوی پور نیز ضمن قدردانی مجدد از همکاران و برگزار کنندگان این همایش آن را گامی برای شروع تحقیق و احیای آثار این مدرسه بر شمرده و از همگان برای مشارکت در این مهم دعوت به عمل آوردند.

در حاشیه این همایش و در طول سفر هیئت ایرانی با علما و بزرگان هند دیدارهای متعدد داشته و از مراکز علمی و دینی و همچنین کتابخانه مختلف موجود در هند بازدید به عمل آوردند.
حضور در مقبره عالمان و قرائت فاتحه برای ایشان ازدیگر برنامه های این سفر بود.

دانلود فایل