پیشنشست کنگره بینالمللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین لکهنوی در اصفهان برگزار شد
پیشنشست کنگره بینالمللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین موسوی لکهنوی (قدس سره)، متکلم برجسته امامیه در قرن سیزدهم هجری، روز پنجشنبه چهارم دیماه ۱۴۰۴ در حوزه علمیه اصفهان و با حضور جمعی از اساتید، فضلا و طلاب برگزار شد. این مراسم با عنوان «بازشناخت و نکوداشت صاحب عبقات» و با مشارکت نهادهایی چون بنیاد بینالمللی امامت، موسسه آموزش عالی حوزه علمیه اصفهان و دبیرخانه کنگره بینالمللی علامه میرحامد حسین لکهنوی در سالن همایشهای شیخالرئیس ابنسینا برگزار گردید.
برنامههای تفصیلی مراسم
مراسم در دو بخش صبح و بعدازظهر برگزار شد. بخش صبح با تلاوت قرآن کریم آغاز گردید و پس از آن، حجتالاسلام والمسلمین دکتر هادیزاده، مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزه علمیه اصفهان، با خیرمقدم به میهمانان، بر اهمیت بزرگداشت شخصیتهای علمی مرزبانی چون علامه میرحامد حسین در دفاع از حریم تشیع تأکید کرد. در ادامه، پیام حضرت آیتالله العظمی مظاهری، ریاست حوزه علمیه اصفهان، قرائت شد که در آن بر عظمت کار علامه لکهنوی و ضرورت احیای میراث علمی او بهویژه کتاب شریف «عبقات الانوار» تأکید شده بود.
سپس میزگرد علمی با موضوع «احیای آثار علامه میرحامد حسین» با حضور حججاسلام کاظمی، اسفندیاری و شجاعتحسین تشکیل شد. در این میزگرد، گزارشی جامع از فعالیتهای دبیرخانه کنگره شامل جمعآوری و احیای نسخ خطی، فهرستبرداری و مرمت کتابخانه ناصریه در لکهنو، تدوین شناختنامه علامه، دریافت و ارزیابی مقالات علمی و برگزاری دورههای آموزشی برای آشنایی با مکتب کلامی لکهنو ارائه گردید. همچنین اعلام شد که تاکنون ۱۸ جلد از مجموعه عظیم «عبقات الانوار» به صورت تحقیقشده منتشر شده و ۱۲ جلد دیگر در دست انتشار است.
پس از میزگرد، حضرت آیتالله شیخ نجمالدین طبسی سخنرانی مبسوطی با موضوع «شخصیتشناسی علمی (فقهی و کلامی) علامه میرحامد حسین» ایراد نمود. ایشان با اشاره به عظمت کار علامه، وی را فقیهی مجتهد و محدثی متتبع برشمرد که علاوه بر تبحر در کلام، در فقه و اصول نیز صاحب نظر بود. ایشان با نقل اقوال بزرگان شیعه مانند میرزای شیرازی، میرزای نوری و سید محسن امین که علامه را «سید الطائفه»، «غوث المله» و «بزرگترین متکلم شیعه» خواندهاند، بر جایگاه بینظیر او در تاریخ علم کلام تأکید کردند .
جمعبندی و چشمانداز
این پیشنشست، مقدمهای علمی و باشکوه برای برگزاری کنگره اصلی بینالمللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین لکهنوی بود که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد. مراسم با دعوت از حضار برای بازدید از نمایشگاه کتاب و عرضه آثار مربوط به علامه و بنیاد امامت با تخفیف ویژه به پایان رسید. برنامه بعدازظهر نیز میزبانی سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین مختاری (مسئول مؤسسه کتاب شیعه) و حجتالاسلام والمسلمین دکتر سبحانی (مسئول بنیاد بینالمللی امامت) است.
حضور پررنگ اندیشمندان و گزارش فعالیتهای گسترده پژوهشی حول شخصیت و آثار علامه میرحامد حسین، نشاندهنده احیای علاقه به مکتب پربار کلامی لکهنو و ضرورت بهرهگیری از گنجینههای علمی عالمان شیعی در دفاع از حریم اعتقادات امامیه است.
پیام آیت الله العظمی مظاهری
آیت الله العظمی حسین مظاهری در پیامی به نشست علمیِ بازشناخت و نکوداشت علّامه میر حامدحسین هندی که به همت موسسه آموزش عالی حوزه علمیه اصفهان برگزار شده، تصریح کردند:نقش بینظیر عالم پارسای مجاهد (حضرت علّامه میر حامدحسین هندی«قدّسسرّهالشّریف») در اعتلاء و تقویت فرهنگ تشیّع، و جهاد خستگیناپذیر او در دفاع و صیانت از مکتب والای اهلبیت عصمت و طهارت«علیهمالصّلاة و السّلام» و تثبیت عقائد و باورهای کلامی مذهب شیعه مورداذعان همه عالمان و بزرگان است.
پیشنشست کنگره بینالمللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین لکهنوی در اصفهان در نوبت عصر برگزار شد
سخنرانی اول: واکاوی عظمت یک مرد سوزان و یک اثر ماندگار
در بخش نخست، حجتالاسلام والمسلمین رضا مختاری، محقق و کتابشناس برجسته، به ایراد سخنرانی با موضوع «سخنی چند از تراث علامه میرحامد حسین» پرداخت. وی با بیان خاطرات و نکات دستاول از زندگی پربرکت علامه میرحامد حسین، به راز ماندگاری و عظمت اثر سترگ او، «عبقات الانوار»، اشاره کرد.
مختاری با استناد به نامهها و یادداشتهای شخصی علامه که در مجموعهای به نام «لئالی بهیه» گردآوری شده، تصویری زنده از مشقات و دشواریهای فراوان این عالم مجاهد ترسیم کرد: «او در منطقهای آکنده از اختلافات مذهبی و تحت سیطره استعمار، با امکاناتی محدود، و گاه حتی در غربت و دوری از کتابخانه اصلی خود، بزرگترین دایرهالمعارف دفاع از امامت را نوشت.» وی تاکید کرد که موتور محرک این تلاش خستگیناپذیر، «سوز درونی، عشق به اهل بیت(علیهم السلام) و توسل به حضرات معصومین» بود؛ حقیقتی که خود علامه بارها در نوشتههایش به آن اعتراف کرده است.
این محقق با قرائت بخشهایی از وصیتنامه فرزند علامه، سید ناصرحسین، که در آن وصیت کرده بود تا در کنار کتابهای پدرش جان بسپارد، و نیز اشاره به نامه یکی از اساتیدش که زمان تدریس فلسفه را تنها به چند دقیقه پس از نماز صبح محدود میکرد، بر ابعاد مختلف شخصیت علمی علامه و شرایط سخت تحصیل و تحقیق در آن عصر تاکید ورزید.
سخنرانی دوم: احیای یک مکتب و ترسیم افق آینده
بخش دوم و پایانی مراسم به سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رییس بنیاد بینالمللی امامت، اختصاص داشت. وی با موضوع «احیای تراث علامه میرحامد حسین و آینده دانش کلام امامی» به ارائه تحلیلی جامع و آیندهنگرانه پرداخت.
دکتر سبحانی با توصیف مدرسه علمی لکهنو و خاندان میرحامد حسین به عنوان «یکی از ده ایستگاه بزرگ هویتسازی شیعه در تاریخ»، ویژگیهای منحصر به فرد روش پژوهشی این علامه بزرگ را برشمرد:
- زمانشناسی و مسئلهیابی دقیق:تشخیص خلأ بزرگ مطالعات تطبیقی امامت در منابع حدیثی اهل سنت و تمرکز بر پرکردن آن.
- نگاه جامع و «تمامکننده» کار:پرداختن به یک موضوع (مانند یک حدیث) از تمام زوایای ممکن (سندشناسی، رجال، دلالت، تاریخ، کتابشناسی) تا نقطه پایانی که جای هیچ شبههای باقی نماند.
- مستندسازی بینظیر:ایجاد یک شبکه به هم پیوسته از شواهد و قرائن که یقین را برای خواننده به ارمغان میآورد.
- کار گروهی و خاندانی:همکاری مستمر پدر، برادر (سید اعجاز حسین) و فرزندان در تکمیل این پروژه عظیم.
وی سپس به تشریح دستاوردهای پانزده ساله اخیر در احیای این میراث پرداخت: تصحیح و انتشار نفیس ۳۷ جلد اصلی عبقات الانوار، تلخیص و بازآفرینی آن در قالب دانشنامههای کاربردی به زبان امروز، کشف و آموزش «روششناسی میرحامدحسین» در پنج محور، و تربیت پژوهشگران جوان در داخل و خارج از کشور. دکتر سبحانی با اشاره به غربت این میراث در خود شبه قاره هند تا همین اواخر، این فعالیتها را گامی مهم برای بازگرداندن این گنج به متن پژوهشهای جهانی دانست.
نقش تاریخی و پیشتاز اصفهان
در طول مراسم، بر نقش کمنظیر و پیشگامانه حوزه علمیه اصفهان و محققان آن در احیای آثار علامه میرحامد حسین تاکید شد. از اقدامات نخستین مرحوم علامه سید محمدعلی روضاتی و همکارانش در دهه ۱۳۴۰ شمسی برای تجدید چاپ بخشهایی از عبقات، تا حمایتهای مادی و معنوی مرحوم آیتالله بروجردی و امام خمینی(ره) در میانه قرن گذشته، و نیز اهتمام بنیاد خیریه همدانیان و سایر خیرین اصفهانی در دوره معاصر، همگی گواهی بر پیوند دیرینه این شهر با میراث علامه لکنوی بود. حتی به نقش کمتر شناختهشده شهید آیتالله دکتر بهشتی در برنامهریزی برای احیای کتابخانه ناصریه لکنو در آستانه انقلاب اسلامی اشاره گردید.
پایان بندی و عرضه آثار
در خاتمه مراسم، مجری برنامه با تشکر از حضار و سخنرانان، از تداوم چنین نشستهایی برای دیگر بزرگان امامتپژوه مانند علامه امینی خبر داد. همچنین اعلام شد به مناسبت برگزاری این همایش، کلیه کتابهای منتشرشده توسط بنیاد بینالمللی امامت و سایر آثار مرتبط، با تخفیف ویژه در کتابفروشی موسسه میرداماد اصفهان در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
این همایش، که در دو نوبت صبح (عمومیتر) و بعدازظهر (تخصصیتر) در سالنهای شیخ الرئیس و شیخ کلینی حوزه علمیه اصفهان برگزار شد، نه تنها ادای دینی به یکی از مفاخر جهان تشیع بود، بلکه نشاندهنده عزم نهادهای علمی حوزوی برای احیای گنجینههای علمی خفته و بهرهگیری از روشهای آنان برای پاسخگویی به شبهات امروز بود.
