رایحه خوش کلام
النجم الثاقب في مسألة الحاجب
این رساله فقهی استدلالی، در بررسی مسأله حاجب در وضوء و غسل سامان یافته است.
البته مرحوم آقا بزرگ آن را از فروعاتِ «علم الفرائض وكيفيّة الإرث» قلمداد کرده اند[1] که صحیح نیست.
علّامه سعید الملّه، نوه صاحب عبقات می‌گوید: این کتاب در سه قالب نگاشته شده است، «له ثلاثة قوالب: كبير و وسيط و صغير»[2] لکن با عنایت به نسخه‌های به دست آمده از این کتاب و اختلافات جزئیِ موجود در میان آنها، به گونه‌ای که می‌توان یک متن واحد را در تمامشان مشاهده کرد، باید کلام سعید الملّه را، بر وجود فیش‌های گوناگون در فرایند تولید «النجم الثاقب» حمل کرد.
علّامه مجاهد میرحامد حسین درباره انگیزه خود از نگارش این کتاب، به انگاره‌سازیِ اوّلیه از قرائت موسوعه فقهیِ جواهر الکلام اشاره کرده و می‌نویسد:
«فهذه سطور زاهرة وحروف باهرة في تحقيق مسألة الحاجب، نمّقتها حين قراءة بعض المشتغلين لديَّ والأماثل المتردّدین إليّ کتاب جواهر الکلام لشیخ الإسلام أحلّه الله دار السلام.»[3]
در صفحات ابتدائی این نسخه به خط جناب سیدسبطالحسن آمده است:
«النجم الثاقب في مسألة الحاجب في الفقه، وهذا الکتاب عجیب جدّاً، وله ثلاثة قوالب: کبیر و وسیط و صغیر. من مصنّفات آیة الله في العالمین وحجّته علی الجاحدین، وارث علوم أوصیاء خیر البشر، المجدّد للمذهب الجعفري علی رأس المأئة الثالثة مولانا ومولی الکونین، المقتفي لآثار آبائه المصطفین، جناب السیّد حامد حسین، صاحب العبقات، المتوفّی سنة ۱۳۰۶ ق.»
آن فقیه دانشور، این رساله پرمحتوا را با روشی نو و جستاری عمیق تدوین نموده است، به گونه‌ای که در حوزه موضوعیِ مورد بحث، کاری کم نظیر به شمار می‌آید.
ایشان در این کتاب از جواهرالکلام مرحوم نجفی، کتاب الطهارة شیخ انصاری، آثار فقهی مرحوم نراقی و برخی دیگر از آثار گرانسنگ فقهی، اصولیِ بزرگان شیعه یاد کرده و به تحلیل دیدگاهها در تبیین احکام حاجب بر اعضاء وضوء و غسل پرداخته است.
وی اقسام حاجب را به دو گونه مشکوک الوجود و معلوم الوجودیِ که مانعیتش مشکوک است تقسیم کرده و پس از بررسی دیدگاه برخی بزرگان در نوع اول، به تحلیل آنها پرداخته و نظر مختار را اعلام می‌کند. او در ادامه به بحث از گونه دوم پرداخته و عمده متن کتاب را به بحث از آن اختصاص می‌دهد.[4]
تحقیق و تصحیح این اثر در دبیرخانه کنگره بین المللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین توسط محقق گرانمایه حجت‌اسلام و المسلمین آقای عبدالاوسط عبدالعلیزاده(ناطقی) انجام شده و چاپ و منتشر شده است.
علامه نحریر میرحامد حسین دو کتاب دیگر به نام «الذرایع فی شرح الشرایع و «زین الوسائل الی تحقیق المسائل» در فقه تدوین کرده است که هیچ یک از این آثار تا کنون چاپ نشده است.[5]
[1] الذريعة ۲۹ : ۶۹
[2] نجوم السماء ۲: ۳۱ و الذريعة ۲۹ : ۶۹
[3] النجم الثاقب (مخطوط): ۲ أ،. شمارۀ بازیابی ۲۴۶۰۹، سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی؛ بنگرید به: جواهر الکلام ۲: ۲۸۷
[4] برگرفته از سایت کنگره علامه میر حامد حسین(مختصری در معرفی علّامه میرحامد حسین (صاحب عبقات الأنوار) رحمه الله)
[5] شناخت نامه، ص97
