کتاب‌خانۀ ناصریه
کتاب‌خانۀ مزبور یکی از مهمترین و معتبر ترین کتابخانههای هندوستان به شمار است، مؤسس آن مرحوم ناصرالمله فرزند علامه بزرگوار میر حامد‌حسین نیشابوری مؤلّف بزرگ کتاب عبقات‌الأنوار بوده، مرحوم میر حامد‌حسین یکی از محققین عالی‌قدر و مؤلّفین درجه اول عالم تشیع در شبه قارۀ هندوستان بودند و در قرون اخیره کمتر محققی نظیر آن مرحوم دیده شده است.
مرحوم میر حامد‌حسین نیشابوری برای تالیف کتاب عبقات‌الأنوار، مسافرت‌های دور و درازی را در آن زمان پیمود، تا مصادر و مآخذ معتبری برای تألیف کتاب خود به دست آورد و نسخ مورد احتیاج را پس از مدتی فراهم آورد و در حقیقت پایه اولی این کتابخانه را آن مرد عالی‌قدر گذاشت و پس از وی فرزندانش مخصوصاً مرحوم ناصر‌الملّه کتابخانه را توسعه دادند.
ما توسط مولانا سید محمدسعید از احفاد مرحوم میر حامد‌حسین که تولیت کتابخانه را در اختیار داشت و امور آن را اداره می کرد از کتابخانه دیدن کردیم، علامه سید محمدسعید عبقاتی خود از علماء محترم شیعیان لکهنو به شمار بودند، و در آن جا مورد تکریم و احترام همگان قرار داشتند، مشارالیه در حفظ و نگه‌داری این کتابخانه که میراث پدران و نیاکان شریف و بزرگوار وی می باشد بسیار می‌کوشیدند و سعی بلیغ داشت کتابخانه را توسعه دهد و ساختمان جدیدی را که از هر جهت مناسب وضع کتابخانه باشد بسازد و این کار را شروع کرده بودند.
در کتاب‌خانۀ ناصریه در مراقبت و نگه‌داری نسخه‌ها بسیار توجه داشتند، و در میان اوراق كلیه نسخ خطی گرد مخصوص ریخته بودند تا موریانه آن را ضایع نکند، و برای کتاب‌ها یک فهرست دست‌نویس نوشته بود موضوع کتاب‌ها به خوبی روشن بود و برای مراجعه کننده مشکلات ایجاد نمی‌شد.
ما در سفر لکهنو مکرر خدمت علامه سید محمدسعید می‌رسیدیم و از محضر پر فیض آن سید بزرگوار بهره مند می‌شدیم، در یکی از شب‌ها مهمانی مفصلی ترتیب دادند و گروهی از رجال علم و ادب و محترمین را دعوت فرمودند و ما در آنجا با بسیاری از دانشمندان و بزرگان لکهنو آشنا شدیم، معظم له تألیفات مفیدی هم داشتند، و امیدواریم آثار علمی این عالم محترم و عزیز هر چه زودتر چاپ شود تا همگان از آن استفاده برند.
متأسفانه در شهریور ماه سال ۱۳۴۶خبر رسید که علامه بزرگوار سید محمدسعید در گذشته‌اند و جنازه ایشان را به نجف اشرف حمل و در آنجا به خاک سپرده اند، فوت وی همه دوستان را متأثر کرد، مرحوم سید سعید عمر زیادی نداشت و اظهار کسالت هم نمی‌کرد و مرگ او بسیار غیر منتظره و بهت انگیز بوده با درگذشت مرحوم سید محمدسعید جامعه تشیع هندوستان یکی از بهترین علماء و محققین خود را از دست داد.
ما اولاً این مصیبت بزرگ را به فرزند عزیزش مولانا سید ناصر‌علی که اینک در جای پدر نشسته و کارهای وی را انجام می‌دهد تسلیت عرض می‌کنیم، و سپس به خاندان و منسوبین آن مرحوم مخصوصا جناب امیر حیدر علی‌خان مهاراج کمار و تمام علماء و دانشمندان و محافل شیعیان هندوستان درگذشت آن مرحوم را تسلیت می‌گوییم و از خداوند متعال خواستاریم وی را با اجداد طاهرینش محشور گرداند و به بازماندگان مخصوصاً فرزند ارجمندش اجر و صبر عطا فرمایند.
نگارنده هنگام اقامت در لکهنو اکثر اوقات خود را در این کتابخانه گذرانیدم و در نسخ خطی آن تحقیق و بررسی نمودم، و اینک چند نسخه را که با این فهرست مناسبت دارد به نظر اهل علم و ادب می رسانیم و از مدیران و کارمندان کتابخانه مخصوصاً فرزند مرحوم سید محمدسعید مولانا سید ناصر‌علی که در همه مورد به ما محبت فرمودند سپاس‌گزاریم.
[1]. سیری در کتابخانههای هند و پ‍اک‍س‍ت‍ان، ع‍زی‍زال‍ل‍ه ع‍طاردی، ت‍ه‍ران: انجمن م‍خ‍طوطات ای‍ران و ع‍طارد، چاپ اول، ۱۳۷۶، ص 249- 251، «کتابخانه ناصریه».
برای دریافت فایل اینجا کلیک کنید:
