با همت دبیرخانه کنگره بین‌المللی علامه میرحامد حسین رحمه الله و نمایندگی مقام معظم رهبری در هند، پنجمین پیش نشست کنگره با موضوع «بایسته‌های پژوهشی در حوزه مطالعاتی مدرسه کلامی – فقهی شیعه در لکهنو و چالش‌های پیش رو» برگزار شد:
نگارش آثار علمی و پژوهشی نقش به سزایی در معرفی ریشه‌ها و اندیشه‌ها و میراث عالمان و اندیشمندان شیعه به علاقه مندان دارد.
به همین منظور و با هدف تولید آثار علمی و پژوهشی در خصوص معرفی مدرسه کلامی – فقهی شیعه در لکهنو و همچنین غنی‌سازی دست‌آوردهای پژوهشی مرتبط با کنگره بین‌المللی علامه میرحامد حسین رحمه الله، دبیرخانه این کنگره با همکاری نمایندگی مقام معظم رهبری در هند، اقدام به برگزاری پیش‌نشستی علمی با جمعی از محققین و پژوهشگران هندی مقیم ایران نمود.
در این پیش‌نشست، علاوه بر استفاده از بیانات سخنرانان محترم بخشی از موضوعات و عناوین قابل پژوهش در حوزه مطالعاتی مدرسه کلامی – فقهی شیعه در لکهنو با محوریت شناسایی و معرفی اندیشمندان به نام، آثار علمی برجسته و شرایط سیاسی و اجتماعی این دوره از تاریخ تشیع به حاضران ارائه گردید.
حجت‌الاسلام مهدوی‌پور: میراث کهن علمی شیعه در شبه قاره در انتظار پژوهشگرانی از جنس خود
اولین سخنران این نشست جناب حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی پور نماینده محترم مقام معظم رهبری در هند بود که پس از خیر مقدم به حاضران در مورد چرایی تشکیل این نشست سخن گفت. ایشان یکی از افتخارات شیعیان شبه قاره را حضور عالمان به نام، در سه قرن گذشته در این منطقه دانستند که با مجاهدت و از خود گذشتگی آثار علمی فراوان و فوق‌العاده ارزشمند را به جای گذاشتند که حوزه‌های امروز شیعه نیز به احیا و بهره‌برداری از آنها نیازمند است. ایشان بر این نکته تأکید نمود که در زمینه احیا و نشر این آثار، علمای هندوستان باید پیشگام باشند و از آن جمله مجمع محققین هندی است که سالیانی است شکل گرفته و لازم است از ظرفیت‌های خود استفاده کرده و در این مسیر وارد شوند. ایشان این مهم را فلسفه تشکیل جلسه دانسته و جدیت حاضران نسبت به این مسأله را خواستار شدند تا علاوه بر برنامه‌ریزی جهت تولید مقاله و پایان نامه در این زمینه، کاری مستمر و بلند مدت نیز برای احیای حداکثری آثار این دوره از تاریخ شیعه صورت پذیرد.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی اسفندیاری، دبیر علمی کنگره، به ارائه گزارشی تفصیلی از فرایند احیای آثار در مجموعه دبیرخانه کنگره و همچنین مقالات و پایان‌نامه‌های تدوین شده در این موضوع با همکاری دبیرخانه و مجموعه مشارکین محترم پرداختند.
.jpg)
حجت‌الاسلام مختاری: بازشناسی، معرفی، بازسازی و تکمیل و نوپردازی چهار وظیف مهم اندیشمندان شیعه در برابر میراث علمی
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین مختاری ، رئیس موسسه کتاب‌شناسی شیعه به بیان ضرورت احیای تراث گذشتگان پرداختند. ایشان علوم مختلفی را که اکنون در حوزه‌های گوناگون دنبال می‌شود را در حقیقت دنباله رو و در ادامه تولیدات علمی گذشتگان دانسته و پیشرفت علمی را بدون در نظر گرفته زحمات گذشتگان نا ممکن دانستند.
ایشان وظیفه اندیشمندان حاضر را در رابطه با میراث علمی گذشتگان در محورهای زیر معرفی نمود:
1. شناسی میراث علمی گذشتگان
2. معرفی شایسته و مطلوب این آثار به دیگران به طرق مختلف
3. تصحیح و تحقیق دقیق این آثار
4. ارائه افکار نو و دقیق و چه بسا بررسی انتقادی افکار گذشتگان
ایشان عدم وجود فهرست کامل و جامع از اسناد و اثار علمی شبه قاره، به ویژه آثار اردو زبان را یکی از نقایص تحقیقات موجود دانست که وظیفه آن در درجه اول با فضلا و طلاب هندی است که خود میراث بر این آثار بوده و با فرهنگ و زبان حاکم بر این آثار بیش از همه آشنا هستند.
.jpg)
حجت‌الاسلام اسفندیاری: دبیرخانه کنگره بین المللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین رحمه الله، آماده همکاری و هم‌افزایی با پژوهشگران علاقه‌مند است.
پس از ایشان حجت‌الاسلام اسفندیاری به معرفی موضوعات و عناوین پژوهشی مرتبط با کنگره پرداختند. این موضوعات در محورهای مختلفی همچون، پیشینه شکلگیری مدرسه لکهنو، معرفی خاندان‌ها و شخصیت‌های علمی، معرفی آثار علمی، معرفی روش‌های تحقیق و موضوعات تحقیق شده در این مدرسه و همچنین شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر این دوره از تاریخ تشیع تنظیم شده است.
ایشان بر این نکته تأکید نمود که آنچه در اینجا ارائه می‌شود تنها بخشی کوچک از موضوعات است که به فراخور حال مخاطب و بیشتر جهت آشنایی علاقه‌مندان با حوزه‌های مختلف پژوهشی در این زمینه ارائه شده است.
فایل 
نمونه موضوعات
حجت‌الاسلام سبحانی: مدرسه لکهنو، نمود عینی قدرت تمدن‌سازی اندیشه شیعه، رنجور از غفلت میراثبران خود
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی رییس محترم کنگره بین‌المللی علامه میرحامد حسین به بیان نکاتی پرداختند.
ایشان ضمن ادای شکر به درگاه خداوند متعال به جهت توفیق برگزاری این جلسات، از جناب حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌پور نیز بابت حضور و پیگیری فعال و خالصانه این موضوع تقدیر نموده و تلاش‌های عالمانه ایشان را در پیشرفت امور پر خیر و برکت دانست.
حجت‌الاسلام والمسلمین سبحانی تحقیقات مورد نیاز در این زمینه را بسیار گستره و وسیع برشمرده و اشاره نمود که شاید در پنج سال پیش کسی با این حد از گستردگی مطالعات آشنا نبود و تاریخ شیعه در این دوره و منطقه بسیار محدود ارزیابی می‌شد و حال آنکه رفته رفته و در گذر زمان ابعاد و زوایایی از میراث علمی این مدرسه برای محققین روشن گردید که گستردگی مطالعات را طلب می‌نمود. ایشان این مسأله را به فعالیت یک باستان‌شناس تشبیه کردند که آنچه در ظاهر می‌بیند فضایی محدود است اما وقتی وارد اکتشافات می‌شود با شهری گسترده در زیر تلی از خاک مواجه می‌شود. محققین کنگره نیز در ابتدا با آثاری ارزشمند همچون عبقات شروع کردند اما هرچه به پیش رفتند با حجمی گسترده‌تر از آثار مواجه شدند که هر کدام در جایگاه خود بسیار پربها و قابل استفاده هستند. با این وجود هنوز هم محقیقن در فهم و کشف زوایای مختلف این آثار همچون عبقات الانوار علامه میرحامد حسین رحمه الله و عماد الاسلام علامه غفران مآب رحمه الله ناتوان هستند و این مهم مطالعات فراوان دیگر را می‌طلبد.
رئیس محترم کنگره علامه میرحامد حسین حضور و مشارکت فعال فضلا و اندیشمندان شبه قاره را در این عرصه از ضرورت‌های این مرحله از فعالیت‌ها دانست. ایشان فضلای هند را که آشنا به زبان و فرهنگ این آثار هستند، مخاطب اول این عرصه از فعالیت‌های علمی برشمرده و در این زمینه بر سه نکته تأکید نمود.
ابتدا اینکه این میراث متعلق به این مجموعه از فضلاست و ایشان هستند که متولیان بازشناسی، حفظ و معرفی این آثار هستند.
دیگر اینکه هویت گذشته و امروز و آینده شیعیان هندوستان در گرو احیا و زنده نگه داشتن این میراث ارزشمند است؛ چرا که شواهد نشان می‌دهد، شیعه در این دوره از تاریخ خود در این منطقه دارای جلوه‌های برجسته تمدنی بوده. حاکمان شیعه در این دوره به گسترش علوم در جامعه همت گمارده‌اند و در کنار عالمان شیعه ایستاده و ایشان را در گسترش فرهنگ تشیع مدد رسانده‌اند و همچنین عالمان شیعه دست یاری به ایشان داده و در تقویت جامعه شیعه کوشیده‌اند. در این زمان بوده که نظام ولایت فقیه در این منطقه برقرار شده است و حاکم شیعه از عالم عصر خود خواسته است که نظام حکومتداری را بر اساس احکام و دستورات دین تبیین نماید و کتاب «احکام عدالت علویه» محصول این تعامل و مشارکت است.
ایشان تأکید کردند که همانگونه که عالمان آن دوره تمدنی اندیشیده و اکنون ما را نیز در نظر گرفتند ما نیز باید تمدنی اندیشیده و وظیفه و دِین خود را در باره این مهم ادا نموده و با افتخار عَلَم اسلام و تشیع را در دست گرفته و برای اعتلای آن مجاهدت نماییم.
نکته سوم نیز که توسط ایشان مورد تاکید قرار گرفت سودمندی این فعالیت‌های علمی برای خود فضلای هندوستان است که اگر بخواهند به وظیفه تفقه در دین و فلسفه فعالیت‌های حوزه علمیه جامه عمل بپوشانند نیازمند به این مدرسه و الگوها و وروش‌های علمی آن هستند.
ایشان در پایان، حضور جناب حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌پور و فعالیت‌های گسترده ایشان را یکی از نعمت‌های الهی و فرصتی استثنایی برای فضلای شبه قاره و هند برشمردند که به وظیفه خویش در این زمینه عمل نمایند و همچنین موفقیت در این زمینه را نیازمند به آموزش و دریافت مهارت‌های مورد نیاز در این خصوص دانست و آمادگی دبیرخانه و مجموعه مشارکین را در ارائه خدمات مورد نیاز در این زمینه اعلام نمود.
در پایان حجت‌الاسلام و المسلمین مهدوی‌پور جمعبندی مباحث را در محورهای زیر بیان نمود:
1. تشکیل گروهی در فضای مجازی که افراد حاضر در مجمع محققین و دیگر اندیشمندان هندی علاقه‌مند در ایران و هند را گرد هم آورده و موارد مورد نیاز از این طریق در اختیار ایشان قرار داده شود.
2. کسانی که برای شناسایی و معرفی آثار ناشناخته و کتابخانه‌های شخصی و مورد غفلت قرار گرفته امکانی در اختیار دارند اعلام آمادگی نمایند.
3. با مشورت‌های صورت گرفته با جامعة المصطفی زمینه برای پژوهش در قالب پایان نامه در این موضوعات فراهم شده و علاقه‌مندان می‌توانند در این زمینه اعلام آمادگی نمایند تا مسائل مربوطه به جد پیگیری شود.
4. کتاب‌های اردو بسیار مهم است و کسانی که می‌توانند باید برای شناسایی این آثار همکاری نمایند.
این جلسه که با رعایت کامل موازین بهداشتی برگزار شده بود در ساعت 12 و با پذیرایی از حاضران به پایان رسید.
