به همت دبیرخانه کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین لکهنوی با همکاری پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، نشست «کلام در مدرسه لکهنو، ریشه‌ها و اندیشه‌ها» برگزار شد
در این نشست علمی اساتید پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، آقایان دکتر سوری، دکترصحاف کاشانی و دکتر رمضانی حضور داشتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسفندیاری، دبیر علمی کنگره با موضوع موضوع «جایگاه علامه میرحامد حسین وعبقات الانوار در کلام شیعه» و حجت‌الاسلام والمسلمین حامدمقدم، مدیر گروه روش‌شناسی پژوهشکده امامت با موضوع روش‌شناسی صاحب عبقات در اعتبارسنجی حدیث و فهم آن پرداختند.
علامه میرحامد حسین شخصیت طراز اول مکتب تشیع و احیاگر فرهنگ امامت
در ابتدای این نشست آقای دکتر رمضانی به اعضای دبیرخانه کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین خیر مقدم گفتند و به شخصیت میرحامد حسین و سرگذشت علمی در باره عبقات الانوار علامه میر حامد حسین در این جلسه اشاراتی داشتند و
از علامه میر حامد حسین به عنوان مجاهد کلامی یاد کردند که تمام فکر و ذکر ایشان احیای مذهب شیعه و میراث امامت در شبه قاره هند است و این کار را با تمام قوا و قوت انجام دادند
ایشان را یکی از شخصیت‌های طراز اول مکتب تشیع و احیاگر فرهنگ امامت در دوره معاصر و شخصیت ذوابعادی در
علوم مختلف اعم از فقه و رجال و حدیث و کلام و تفسیر و صاحب تخصص در رشته های فوق دانستند.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین اسفندیاری ضمن عرض تبریک اعیاد شعبانیه به موضوع «جایگاه علامه میرحامد حسین وعبقات الانوار در کلام شیعه» آن پرداختند.
موسس مدرسه لکهنو
حجت الاسلام اسفندیاری مدرسه لکهنو را مدرسه‌ای با سابقه صد و پنجاه ساله با اندیشمندان فراوان و میراث بسیار سترگی دانستند و
آغاز فعالیت‌های علمی و انقلاب جدی در مدرسه لکهنو را به برکت مؤسس آن آیت الله العظمی مرحوم علامه سید دلدارعلی با لقب آخرتی غفرانمآب و با لقب دنیایی مجدّد الشریعة رحمة الله علیه می‌دانند.
مدرسه لکهنو را ایشان این گونه توصیف کردند: حلقه وصل بین ایران و شبه قاره و داد و ستدهای فراوان و مهاجرت‌های زیاد.
احیاگر فرهنگ امامت
حجت الاسلام اسفندیاری چند سوال را مطرح می کنند چرا عبقات تولید می‌شود ؟
و چرا شخصیت میرحامد حسین به این شکل تربیت می‌شود؟ جواب سوال برمی گردد به روش تربیتی سیدعلی دلدار نقوی و تسلط فقهی ایشان. و رصد کلامی شبه قاره هند
مبارزه با جریان افراطی در شبه قاره هند
حجت‌الاسلام اسفندیاری معاون آموزش مرکز تخصصی امام‌شناسی؛ سه جریان انحرافی و افراطی در شبه قاره را بر می شمرند
که عبارتند از اخباری‌ها، صوفی‌ها و مکتب سلفی بسیار تندروی دهلی که مرحوم غفران مآب با آنها در آن عصر مواجه بوده و مواجهه داشتند و با آنها مباره سخت کردند و
در این زمینه کتابهای عماد الاسلام (که به تعبیر استاد سبحانی بزرگترین کتاب کلامی شیعه در ردّ نهایة العقول فخر رازی نوشته شده) و
مرآة العقول را نوشتند که مرحوم صاحب عبقات رحمة الله علیه در عبقاتش از عماد الاسلام و مرحوم دلدار علی یاد می‌کند.
سرگذشت تحفهٔ اثنا عشریه عبدالعزیز دهلوی
دبیر کنگره علامه میرحامد حسین کتاب تحفه اثنا عشریه را مرام نامه افکار سلفی‌ها به ویژه با نگاه تکفیری و جریان‌های افراطی و اثر مهم تلقی کردند که دارای دوازده باب که باب اول آن به ذمّ شیعه می پردازد
و به خیال خود می‌خواهد شیعه را مطرح و تخریب کند و باب هفتم که بحث امامت است بسیار گرد و خاک کرده
و برای شیعه زحمات درست کرده و در واقع این کتاب نه تنها عقائد شیعه بلکه باورهای اصیل را مورد هدف قرار داده و
به عربی(المنهة الإلهیه آلوسی) و اردو هم چاپ شده و سبب نگارش تحفه اثنا عشریه را گسترش روز افزون شیعه
در جامعه هند می داند و برای اینکه این مکتب توسعه پیدا نکند این کتاب را نوشته است.
مقابله با تحفه اثنا عشریه
به گفته حجت‌الاسلام اسفندیاری خاستگاه بیشتر ردیه ها تحفه اثنی عشریه دهلی است و در ادامه افزودند:
عمده ردیه باب هفتم یعنی بحث امامت است و کتابهای که در این زمینه نوشته شده عبارتند:
نزهه اثناعشریه ؛کشف الحجب و الاستار و عبقات الانوار که با توشتن این کتاب علامه میرحامد حسین هویت شیعه در شبه قاره ماندگار کرد و این کار را کاملا تخصصی و بنیادین می دانند که زحمات بسیار فروان و طاقت فرسایی را متحمل شدند.
اولین اختلاف پس از پیامبر اسلام
حجت الاسلام والمسلمین مقدم استاد سطوح عالی حوزه و سطح چهار امامت؛ اولین اختلاف بعد از رسول الله را در مصداق می‌دانند بحثی در زعامت و امامت از لحاظ مفهومی نیست و
آنجه باعث اختلاف و سرگردانی شده بحث مصداق است و این اختلاف مصداق باعث شده که
تا هفت فرقه کلامی و نگاه‌های مختلف کلامی در جامعه اسلامی بعد از رسول الله پدیدار شود و
هریک از فرقه ها کوشیده‌اند تا خود را حق نشان دهند و اصحاب ائمه مانند هشام بن حکم و مؤمن طاق وارد نقد و رد مباحث کلامی شوند.
سیر تحول نقد نویسی مذاهب کلامی
به نظر استاد مقدم اولین کتاب که در این زمینه نوشته شده کتاب العثمانیه جاحظ است که
دارای اهمیت است و بزرگان شیعه در این کتاب آثار زیادی نگاشته اند و
دیگر کتاب در این زمینه که سید مرتضی آنرا نقد کرده کتاب المغنی قاضی عبدالجبار و البته اعتبارسنجی حدیث در آن دیده نمی شود.
کتابهایی که بعد از سید مرتضی نوشته می شود عبارتند:
تلخیص الشافی تالیف شیخ طوسی؛ نهج الحق وکشف الصدق؛ منهاج الکرامة که دو کتاب اخیر را به ترتیب فضل الله بن روزبهان و ابن تیمیه نقد می‌کنند و کتاب کتاب فضل الله بن روزبهان را دو نفر از بزرگان شیعه یعنی مرحوم قاضی نور الله شوشتری، مرحوم محمدحسن مظفر نقد می کنند و بعد آنها در هندوستان کتاب تحفه اثناعشریه(شاه عبدالعزیز دهلوی)
در دوازده فصل نوشته شد که علامه میرحامد حسین که آنرا جدی و عالمانه نقد و بر اساس جدال احسن در مقام دفاع از عقیده شیعه عمل می‌کند.
روش شناسی علامه میرحامد حسین در کتاب عبقات الانوار
استاد مقدم روش شناسی علامه میرحامد حسین در نقد کتاب تحفه اثناعشریه را چنین توصیف می کنند:
التزام به اصول و قوانین جدال احسن و اعتبار سنجی حدیث و اثبات صدور آن در مقام فهم حدیث و
منطق فهم حدیث، استناد به عالمان اهل سنت و استفاده از منابع معتبر و قطعی الصدور و دلالت تام بودن احادیث عامه و
اثبات تواتر روایات و اعترافات و اقرار بزرگان اهل سنت در تواتر احادیثی
(مانند استفاده از عبارات ابن کثیر در السیرة النبویة والبدایة والنهایة، ابن حجر عسقلانی در فتح الباری، ابن حجر هیتمی در صواعق المحرقة)
که شیعه به آن استناد می‌کند را روش شناسی ایشان می داند.
تسلط بر آثار شیعه
ایشان به اشاره به این مطلب که علامه میرحامد حسین درباره کتاب عبقات الانوار و وجه تمایز این کتاب یعنی
اعتبار سنجی و اصالت سنجی برای اثبات امامت و ولایت درباره احادیثی چون حدیث غدیر، حدیث منزلت، حدیث تشبیه، حدیث ولایت و حدیث نور زحمات طاقت فرسایی کشیدند افزودند:
این گونه نگاشتن تضلع و تسلط ایشان بر فقه و اصول،تاریخ، رجال،سیره، علوم قرآن،مباحث تفسیری، علم کلام ،مباحث کلامی شیعی ،آثار شیعه را نشان می دهد.
عظمت علمی میرحامد حسین در بیان علمای مذهب
در ادامه ایشان به تعریف و تمجید بزرگان و پیرامون عظمت علمی میرحامد حسین و اثر ارزنده ی ایشان یعنی عبقات الانوار همچون آقا بزرگ طهرانی که تعبیر ایشان (من أکابر متکلمي الإمامیّة) ؛
سید حسین صدر(کان من أکابر المتکلمین وأعلام علماء الدین)؛
مرحوم میرزای شیرازی (وحسن توفیقه علی تصانیف ذی الفضل العزیز والقدر الخطیر والفائق النحریر )
مرحوم محدث نوری«السید السدید والرکن الشدید، سیّاح عوالم التدقیق خادم حدیث أهل البیت».،
شیخ زین العابدین مازندرانی«کتاب اُحکمت آیاته ثمّ فصّلت من لدن حکیم خبیر از صفاتش نمودار؛ کتاب مرقوم یشهده المقربون ، مرحوم سید محسن امین «عبقات الانوار في إمامة أئمة الأطهار لم یکتب مثله في بابه في السلف والخلف».
میرزا ابوالفضل تهرانی «أعتقد أنّه لم یصنّف مثل هذا الکتاب المبارك منذ بدایة تأسیس علم الکلام حتّی الآن في مذهب الشیعة» پرداختند.
در انتهای نشست حجت الاسلام والمسلمین استاد مقدم این موضوع را مطرح کردند که
آثار ایشان بر اساس مبانی اصولیین و رجالی فعلی تکمیل شود و این اثر ارزنده به اوج و تکامل خود برسد.
