عنوان:
بررسی مبانی و روش‌های فهم و نقد حدیث از دیدگاه علامه میرحامد حسین در عبقات الانوار
سطح:
دکتری
مرکز آموزشی:
دانشکده علوم انسانی دانگاه اراک
استاد راهنما:
دکتر علی حسن بگی
اساتید مشاور:
دکتر علیرضا طبیبی
دکتر ابراهیم ابراهیمی
مولف:
محمد تیموری
کلید واژه:
حدیث، مبانی، روش، فهم، نقد، علامه میرحامد حسین، عبقات الانوار.
چکیده:
علامه میرحامد حسین هندی یکی از عالمان شیعی است که تالیفات مهمی در دفاع از اعتقادات شیعه نگاشته است. کتاب عبقات الانوار فی امامه ائمه الابرار از جمله مهم ترین آثار این عالم گرانقدر است. علامه در این کتاب از یک سو به تبیین روایات دال بر امامت ائمه اهل بیت ع پرداخته و از سوی دیگر روایات فضائل برخی از صحابه و به ویژه روایات مناقب سه خلیفه نخست را در بوته‌ی سنجش قرار داده است.
فهم روایات دسته اول و نقد روایات دسته دوم به جهت این که با اعتقادات مسلمانان نسبت به جانشینی پیامبر اسلام ص در ارتباط است از اهمیت زیادی برخوردار است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، مبانی و روش‌های علامه در فهم و نقد روایات نامبرده را در طی چهار فصل مورد بررسی قرار داده است. فصل نخست، مشتمل بر کلیاتی است در باره‌ی اصطلاح شناسی واژگان کلیدی، شناخت شخصیت علمی- فرهنگی علامه میرحامد و معرفی اجمالی عبقات الانوار.
در فصل دوم مبانی فهم و نقد حدیث علامه را در سه قسم بدین شرح دسته بندی کرده‌ایم: مبانی مشترک فهم و نقد که اهم این مبانی عبارتند از: مرجعیت قرآن و حجیت روایات پیامبر، روایات ائمه هدی، صفات پیامبر، عقل و گزارش‌های تاریخی در فهم و نقد حدیث.
مبانی مختص فهم که شامل این مبانی است: ارتباط معنایی اجزاء حدیث، حجیت گزارش‌های متعدد یک حدیث، ارتباط معنایی حدیث با احادیث دیگر، و حجیت پاره‌ای از کتاب‌های انبیا پیشین.
مبانی مختص نقد مانند: تساوی جرح و تعدیل راوی و لزوم وجود مرجح، مقدوح بودن راوی که ناصبی، کارگزار دستگاه مخالف ائمه و قدری باشد، عدم اعتبار همه‌ی روایات فضائل معاویه و حجیت مسلمات دینی و مذهبی در نقد حدیث. مهمترین دستاورد.
فصل سوم. این است که علامه در فهم احادیث امامت ائمه روشمندانه و با جامع نگری نسبت به قرائن فهم حدیث اقدام به استخراج قرائن متصل و منفصل از روایات و منابع اهل سنت کرده و بر پایۀ این قرائن امامت و وصایت امیرالمومنین (ع)و دیگر امامان (ع) را در احادیثی همچون: حدیث غدیر و ثقلین اثبات کرده است.
حاصل فصل چهارم این است که علامه با تمسک به دو روش نقد بیرونی و درونی حدیث و با استناد به معیارهای مورد پذیرش اهل سنت و مستندات و شواهد موجود در منابع آنان روایات فضائل برخی از صحابه همانند سه خلیفه نخست را مورد نقد قرار داده است.
گزارش دیدار اعضای شورای راهبری کنگره بزرگداشت علامه میرحامد حسین با حضرت آیت الله حسینی بوشهری
